ลูกเราพัฒนาการช้า หรือเปล่า

เด็กที่มีพัฒนาการล่าช้า คือเด็กที่มีพัฒนาการไม่เป็นไปตามกำหนดกรอบเวลากว้าง ๆ ซึ่งถือเป็นช่วงพัฒนาการตามปกติ พัฒนาการที่ล่าช้านี้ อาจเกิดขึ้นในด้านใดด้านหนึ่ง หรือหลายด้าน เช่น

• ทักษะด้านการเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อมัดเล็กและมัดใหญ่  (เช่น การเดิน และการขีดเขียน)
• ด้านการสื่อสารและภาษา (ทั้งการรับ ซึ่งเกี่ยวเนื่องกับความเข้าใจ และการแสดงออก ซึ่งเกี่ยวข้องกับการพูด)
• การช่วยเหลือตนเอง (เช่น การเข้าห้องน้ำหรือแต่งตัว)
• ด้านสังคม (เช่น การสบตา และเล่นกับคนอื่น)

5 สัญญาณเตือน ลูกพัฒนาการช้า

1. ศีรษะ

หากคุณพ่อคุณแม่สังเกตเห็นว่า ลูกมีศีรษะที่เล็ก หรือใหญ่เกินไป นั่นก็อาจบ่งบอกได้ว่า ลูกอาจจะมีการเจริญเติบโตทางสมองที่ผิดปกติได้ ส่วนขนาดเส้นรอบศีรษะโดยปกติของเด็กนั้นจะมีขนาดโดยประมาณดังนี้

• แรกเกิด-3 เดือน: 35 เซนติเมตร
• 4 เดือน: 40 เซนติเมตร
• 1 ปี: 45 เซนติเมตร
• 2 ปี: 47 เซนติเมตร

2. หู
....อย่างแรกเลยคือสังเกตว่า ใบหูของลูกผิดรูปหรือไม่ อยู่ต่ำ หรือสูงเกินไปอย่างเห็นได้ชัดหรือเปล่า  ติ่งหูยาวผิดปกติ รูหูอยู่ในตำแหน่งปกติหรือไม่
หลังจากนั้นเมื่อลูกอายุได้ประมาณ 6 เดือน ให้ลองสังเกตดูว่า ลูกสามารถหันหน้าตามทิศทางของเสียงได้หรือไม่ การให้ลูกฟังเสียงที่มีโทนเสียงแตกต่างกัน รวมถึงการพูดคุยโต้ตอบ จะเป็นการช่วยกระตุ้นพัฒนาการด้านการฟังของลูกได้ในระดับหนึ่ง แต่หากลูกไม่ตอบสนองกับเสียงที่ได้ยินรอบข้าง เช่น ไม่หัน ไม่สะดุ้งหรือตกใจเมื่อมีเสียงดัง ก็อาจเป็นสัญญาณบ่งบอกถึงความผิดปกติได้

3. ปาก
...สังเกตง่าย ๆ ว่า ลูกปากแหว่งเพดานโหว่หรือไม่ ลูกพูดไม่ชัด ติดอ่าง เสียงผิดปกติ ไม่เล่นเสียงและส่งเสียงอ้อแอ้ ไม่โต้ตอบตำพูดตามวัยหรือไม่ หรือหากลูกสองขวบแล้ว ยังพูดคำที่ไม่มีความหมาย ไม่ทำตามคำสั่ง และไม่พยายามพูดกับคนอื่น ก็อาจเป็นไปได้ว่าลูกอาจมีพัฒนาการทางภาษาที่ล่าช้า

4. แขน ขา และลำตัว
....เด็กที่มีพัฒนาการผิดปกติ จะมีลักษณะ เช่น 

• แขนขายาวไม่เท่ากันทั้งสองข้าง
• นิ้วยึดติด นิ้วเกิน 5 นิ้ว นิ้วกุด
• กล้ามเนื้อแขนขาเกร็งเกินไป ทำให้เด็กเคลื่อนไหวลำบาก และเคลื่อนไหวผิดปกติ
• ข้อสะโพกหลุด แบะออกมามากเกินไป หรือหนีบติดกันไม่ยอมแบะ
• มีอาการท้องผูกเรื้อรัง ซึ่งเป็นสัญญาณของการเคลื่อนไหวลำไส้มีปัญหา หรืออาจจะมีปัญหาเรื่องการย่อยและการดูดซึม
• หรือหากลูกมีกล้ามเนื้อแขนขานุ่มนิ่ม อ่อนปวกเปียก จนไม่มีแรงในการเคลื่อนไหว ยกแขนยกขาลำบาก ไม่สามารถควบคุมลำตัวเพื่อทรงตัวให้มีความสมดุลขณะถูกอุ้ม เช่น
  • 3 เดือนคอยังไม่แข็ง
  • 9 เดือนยังไม่คว่ำหรือยังไม่คลาน
  • 1 ขวบแล้วยังหยิบขอเล่นไม่ได้ กำมือไม่ได้

  เหล่านี้ก็อาจเป็นสัญญาณว่าลูกพัฒนาการผิดปกติได้

5. ลิ้น   
....อาการผิดปกติ คืออาการที่ลูกมีลิ้นใหญ่ ลิ้นยืดออกมาขณะพูด น้ำลายไหลย้อยอยู่ตลอด อ้าปากกว้างไม่หุบ ไม่กลืนอาหาร ไม่เคี้ยวอาหาร หรือเคี้ยวข้าวนาน หรือไอและสำลักอาหารบ่อย ๆ สำหรับวิธีกระตุ้นพัฒนาการทำได้โดยการนวดกระตุ้นกล้ามเนื้อรอบริมฝีปาก เพื่อให้เกิดการดูด วิธีการนวดก็คือ ให้วางหัวนิ้วแม่มือลงบนคางใต้ริมฝีปากล่าง แล้วลากออกเป็นเส้นตรงจนสุดขอบปากล่างทั้งสองประมาณ 5-10 ครั้ง

ควรพบแพทย์เมื่อไหร่?

หากคุณสังเกตเห็นความผิดปกติต่าง ๆ หรือหากไม่แน่ใจ ควรปรึกษาแพทย์ไว้ก่อนเพื่อความแน่ใจจะดีที่สุด

AAP แนะนำว่า แพทย์จะทำการประเมินพัฒนาการของเด็กคร่าว ๆ ทุกครั้งที่นัดตรวจสุขภาพ หากพบความผิดปกติจะได้ทำการวินิจฉัยอย่างละเอียดและรักษาต่อไป

ความผิดปกติทางสายตาหรือการได้ยิน อาจเป็นสาเหตุที่ทำให้เด็กมีพัฒนาการล่าช้าในบางด้าน ดังนั้นคุณจึงควรให้ลูกตรวจตาและหูทุกครั้งที่มีนัดพบแพทย์